KAWRUH TEMBUNG : TEMBUNG TANGGAP LAN TANDUK

A.    Tembung tanggap (kata pasif) yoiku tembung mawa ater-ater tripurusa . ater-ater tripurusa ana 3 macem yaiku dak- , ko-, di- . 

Tuladha : 

dakpangan  =  dak- + pangan

kopangan    =  ko-  + pangan

dipangan     = di-  + pangan

B.     Ater-ater tripurusa iku minangka sesulih (gantine) purusa.

• Ater-ater dak- minangka sesulihe purusa I (kata ganti pertama). ater-ater dak- diarani uga ater-ater utama purusa.
• Ater-ater ko- minangka sesulihe purusa II (kata ganti kedua). uga diarani ater-ater madyama purusa.
• Ater-ater di- minangka sesulihe purusa III (kata ganti ketiga) . uga diarani ater-ater pratama purusa.

C.    Tembung Tanduk (kata aktif) iku tembung kriya mawa ater'' anuswara, apadane tembung kriya tanpa ater-ater.

Wonten sawetawis tembung menawi dados wasésa boten prelu dipunparingi wuwuhan, awit sampun mratélakaken padamelan, kadosta: linggih, adus, tangi, gawe, jegang, udud, lsp. Tembung-tembung ingkang kados makaten punika namanipun tembung kriya lingga. 

Tuladhanipun:                  

Bubar adus, banjur dandan.

Wis jam sanga adhiku durung tangi.

Sasanesipun tembung kriya lingga, sawenèhipun tembung dados saged mratélakaken kriya, kedah dipunwuwuhi ater-ater hanuswara. Ater-ater hanuswara wujudipun wonten 4 werni inggih punika: ny, m, ng, n.

Tuladhanipun: 

ny + cukur = nyukur

m  + pacul = macul    ng + gambar = nggambar   

n   + tulis = nulis

Tembung tanduk wonten werni 3, inggih punika:

• ingkang tanpa panambang punika kasebat tanduk wantah utawi tembung tanduk kriya wantah. Tuladhanipun: nggawa, nyangking, mépé, nulis.
• ingkang kanthi panambang -i kasebat tanduk -i utawi tanduk -i kriya. Tuladhanipun: nulisi, nggawani, mèpèni, nyaponi.
• ingkang kanthi panambang -aké kasebat tanduk ké utawi tanduk -ké kriya. Tuladhanipun: nulisaké, nggawakaké, mèpèkaké